Tarixi materialların tədqiqatçısı üçün heraldikaya aid biliklər mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Heraldika təkcə möhür və emblemalarda deyil, qravyura və miniatyürlarda da əks olunur,sənədin həqiqiliyinin, müəllifinin müəyyənləşdirilməsi üçün qiymətli informasiya verir. Müasir dövrdə heç bir rəsmi hakimiyyəti, sosial mənsubiyyəti müəyyən etməyən heraldika orta əsrlərdə həqiqətən də feodal cəmiyyətinin mühüm xüsusiyyətlərini, institutların rəsmi imtiyazlarını əks etdirirdi.
Adətən
orta əsr mənbələrinə xas olan və mühüm tarixi
informasiya
daşıyıcısı olan heraldika xüsusi təlim tələb edən
sahələrdəndir.
Tarixdə
heraldikanın hərbi fəaliyyət ilə əlaqədar
yaranması
fikri üstünlük təşkil edir. Lakin Norman işğallarına
qədər
heraldikanın sistematik formasına rast gəlinmir. Heraldika
adətən,
müəyyən hərbi şəxslər üçün hazırlanır və onların şəxsi
qabiliyyət
və bacarıqlarını, imtiyaz, hüquq və vəzifələrini
müəyyən
edirdi. Müxtəlif ölkələrin hərbi cəmiyyətləri xüsusi nişanların
təsvirinə
malik idilər və bu, döyüşçülərə və rəhbərlərə onların
hansı
kontingentə daxil olmaları haqqında məlumat verirdi.
Tarixdə
müəyyənləşdirilmiş ən qədim emblema 1193-cü il
Robert
de Çartresə məxsus heraldikadır.
Müasir
tarixçilər heraldikanın iki tipini müəyyənləşdirirlər:
1) hərbi
xüsusiyyəti müəyyənləşdirən nişanələr; 2) nəsli
mənsubiyyəti
müəyyənləşdirən nişanələr.
Orta əsr
feodal silki nümayəndələri arasında vətəndaş
xidmətində
olan, lakin hərbi və digər imtiyazlara malik olmayan
şəxslər
xüsusi nişanələrə malik idilər. Bu nişanələr onların
cəmiyyətdə
tutduqları yeri, malik olduqları səlahiyyətləri
təsdiqləyən
mənbələr idi.
Heraldikanın
tədqiqi ilə məşğul olan müasir tədqiqatçıların
əsas vəzifəsi
heraldik nişanələrin müəyyənləşdirilməsi deyil,
mənbə
haqqında məlum olmayan, itirilmiş informasiyanın
toplanmasıdır.
Heraldika ilə məşğul olan tədqiqatçılar sənədlərin
operativ
tədqiqi və tarixinin müəyyənləşdirilməsi üçün xüsusi
süni lüğət
yaradıblar. Bu lüğətdə dövrünə görə olduqca böyük
əhəmiyyət
kəsb edən heraldik nişanələrin (əsasən fransız
mənşəli
nişanələrin) təsviri verilir. Bu cür nəşrlər tarixi
tədqiqatların
asanlaşdırılmasına, mənbələrin tarixiliyi və
həqiqiliyinin
müəyyənləşdirilməsinin sürətləndirilməsinə imkan
yaradır.
Heraldika
tarixi tədqiqatın bir vasitəsi kimi mənbə
tədqiqinin
yalnız bir üzünü təşkil edir. Orta əsr tarixinin bir
mərhələsi
olaraq, ailə, təbəqə, silk və siniflər arasında demarŞkasiya rolunu oynayan heraldik nişanələr müharibələrin
ehtiyacları
üzündən yaradılmasına baxmayaraq, orta əsr ruhunun
müəyyənləşdirilməsi
üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
